Kolendra, roślina, która swoim wyglądem przypomina pietruszkę, jednak zdecydowanie odróżnia się od niej specyficznym, orientalnym zapachem. Znana i chętnie stosowana w kuchni azjatyckiej, coraz częściej pojawia się również w kuchni polskiej. Warto dopisać, że kolendra jest nie tylko składnikiem smacznych potraw, ale również źródłem wielu właściwości zdrowotnych. Poniżej znajdziesz informacje, które pozwolą Ci lepiej poznać tę ciekawą roślinę.
Historia i pochodzenie kolendry
Kolendra to roślina, która swoje korzenie ma na Bliskim Wschodzie i jest tam uprawiana od wielu wieków. Dzisiaj można ją spotkać również w Europie, Azji oraz Afryce Północnej. Ciekawostka jest to, że w zależności od regionu, w którym jest uprawiana, liście kolendry zawierają nieco inny smak – gruzińskie są ostre, syryjskie łagodniejsze, a te z Etiopii znów bardziej aromatyczne.
Wyróżniamy dwa gatunki kolendry: dziki i ten znacznie bardziej popularny i powszechny – kolendrę siewną. Z całą rośliny można korzystać – spożywa się nie tylko liście, ale również nasiona, owoce, a także korzenie i łodygę.
Obfitość właściwości leczniczych kolendry
- Począwszy od pewnego rodzaju łagodzenia dolegliwości, jakie wynikają z problemów z żołądkiem i jelitami. Kolendra może pomóc w przypadku takich problemów jak niestrawność, pasożyty, zgaga, a nawet wzdęcia. Z tego powodu, kolendrą czasami posypuje się potrawy z roślin strączkowych.
- Zapobiega nudnościom, co bywa szczególnie pomocne w przypadku długich podróży.
- Pomaga zmniejszyć poziom trójglicerydów oraz złego cholesterolu w organizmie, a jednocześnie pomaga zwiększyć poziom dobrego cholesterolu. To może być szczególnie ważne dla osób z grupy ryzyka zawału serca i udaru mózgu.
- Pomaga ułatwić przepływ żółci i soku trzustkowego do dwunastnicy. Dlatego z powodzeniem może być stosowana w diecie pomocnej w oczyszczaniu wątroby.
- Chroni organizm przed działaniem wolnych rodników i pomaga usunąć z organizmu metale ciężkie.
- Ma korzystny wpływ na układ nerwowy. Pomaga złagodzić objawy nerwicy wegetatywnej i stany pobudzenia, które utrudniają zasypianie.
Bardzo ważne jest również to, że niektóre grupy osób powinny unikać konsumpcji kolendry – przede wszystkim kobiety w ciąży. Nadmiar tej rośliny może wywołać przedwczesne skurcze porodowe. Ponadto, olejek eteryczny zawarty w kolendrze zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV, co może prowadzić do poparzeń.
Zastosowanie kolendry w kosmetyce
Kolendra jest niezastąpiona nie tylko w kuchni, ale i w kosmetyce. W kolendrze występuje citronellol – jest to naturalna substancja antyseptyczna, dlatego zasuszoną roślinę w postaci przyprawy wykorzystuje się między innymi przy produkcji pasty do zębów. Kolendra nie tylko odświeża oddech, ale także przyspiesza procesy gojenia w organizmie.
W przemyśle kosmetycznym znaczącą rolę odgrywa także olejek z kolendry, który pozyskiwany jest z jej nasion. Olejek ten ma słodki, przyjemny aromat i jasnożółty kolor. Stosowany jest w parze z różnymi innymi składnikami, takimi jak kardamon, goździki, szałwia, anyż czy gałka muszkatołowa, które wykorzystuje się przy produkcji nie tylko kosmetyków, ale również alkoholi, słodyczy oraz tytoniu. W połączeniu z bzem, kwiatem jabłoni i bergamotką, olejek kolendry odnajduje zastosowanie w perfumerii i aromaterapii oraz przy produkcji mydeł, kremów i balsamów.
Kolendra jako przyprawa – zastosowanie w kuchni
Kolendra dzięki swym wyjątkowym właściwościom – intensywnym, wyrazistym aromatem oraz specyficznym, anyżkowym i orientalnym smaku, zyskała wielu entuzjastów wśród miłośników kuchni azjatyckiej (indyjskiej, tajskiej), a także meksykańskiej. W kuchni polskiej jest bardzo często używana jako zamiennik natki pietruszki.
Smak liści kolendry jest zdecydowanie cytrusowy, a ich konsystencja jest miękka i delikatna. Nasiona natomiast mają subtelny, słodkawy smak, co idealnie komponuje się z cytrusowym aromatem tej rośliny. Właśnie dlatego są one często wykorzystywane jako dodatek do dań słodkich, takich jak pierniki czy ciasta z przyprawami korzennymi. Nasiona kolendry są również bardzo często używane w kuchni indyjskiej. W celu maksymalizowania ich aromatu, zaleca się podgrzewanie i następnie rozgniatanie ich w moździerzu, aby uwolnić cenne olejki eteryczne.
Uprawa kolendry
Uprawa kolendry w naszym klimacie nie stanowi większego problemu i z powodzeniem można ją hodować w ogrodzie. Wysiew powinien odbywać się na przełomie czerwca i sierpnia z nasion. Roślina potrzebuje obfitego i regularnego podlewania, a podłoże, na którym rośnie, powinno być systematycznie odchwaszczane i spulchniane w międzyrzędziach.
A oto niektóre zasady uprawy kolendry:
- Roślina powinna mieć chłodne, ale dobrze nasłonecznione stanowisko, z bardzo dobrze przepuszczalną glebą.
- Kolendry nie należy sadzić blisko kopru ogrodowego i włoskiego, dobrze będzie się czuć w miejscu, które wcześniej było zajmowane przez rośliny okopowe i motylkowe.
- Kolendra powinna być wysiewana bezpośrednio na dobrze przygotowaną, lekką glebę, regularnie, w miesięcznych odstępach, od początku marca do końca sierpnia.
- Nasiona należy wkładania w przygotowane wcześniej rowki na głębokość około 1 cm, w rzędach oddalonych od siebie o około 30 cm. Kiełkują one zazwyczaj po około dwóch tygodniach.
Kolendra w doniczce może być wysiana praktycznie w każdym momencie roku. Najlepsza będzie doniczka o wymiarach między 15 a 30 cm. Do każdej doniczki wysiewamy po kilka nasion (w odstępie co 6-8 tygodni), a pojemnik z nasionami umieszczamy w ciepłym pomieszczeniu lub na nasłonecznionym parapecie. Latem pamiętajmy jednak, żeby zapewnić roślinie cień, bo grozi przegrzanie.
Kolendra – jak stosować?
Świeża kolendra to doskonały dodatek do dań z użyciem ananasa, arbuza, awokado, cytryny, pomarańczy, limonki, mango, czosnku, mięty, pomidorów oraz chili. Jej liście dodają smaku między innymi do dań z jagnięciny, wieprzowiny oraz kurczaka, ale także dania z owocami morza oraz białymi rybami (w szczególności z dorsza, halibutu). Kolendra świetnie też współgra z daniami na bazie mleczka kokosowego, dodając im bardziej świeżego smaku.
Napar z nasion kolendry
Można łatwo przygotować napar, który będzie wzmacniał nasze zdrowie i samopoczucie. Nasiona kolendry należy rozgnieść w moździerzu i zalać wrzątkiem. Po zaparzeniu przez 30 minut pod przykryciem, napar należy przecedzić przez sitko. Pijemy pół szklanki napary 2–3 razy na dzień przed posiłkiem, jako środek, który pomaga regulować trawienie, działa rozkurczowo, wiatropędnie i lekko uspokajająco.
Kolendra czy pietruszka?
Liście kolendry bardzo przypominają liście natki pietruszki – mają bardzo podobny kształt, są jedynie nieco większe. Zarówno kolendra, jak i pietruszka, wykazują świeże smaki, które przy obróbce termicznej tracą na intensywności. Dlatego, zarówno kolendrę, jak i pietruszkę, dodaje się do dań na sam koniec gotowania, a najlepiej do udekorowania już przygotowanego dania.
Liście kolendry mają lekko anyżowy, cytrusowy smak i zapach, natomiast pietruszka jest bardziej gorzkawa. Dawniej, pietruszka królowała w kuchniach Europy oraz Ameryki Północnej, a kolendra była ulubionym ziołem kuchni azjatyckiej i latynoskiej. Obecnie, w związku z zacieraniem się granic i coraz częstszym czerpaniem inspiracji z kuchni całego świata, kolendra coraz częściej wypiera pietruszkę, również w europejskich kuchniach.
